Het afwikkelen van nalatenschap

Wanneer iemand overlijdt, moeten de nabestaanden de nalatenschap afwikkelen. Hiervoor gelden wettelijke regels. Het kan zijn dat de overledene een testament heeft opgesteld. In dat geval wordt de nalatenschap afgewikkeld volgens de wensen van de erflater, zoals de overledene genoemd wordt. De erfgenamen, de personen die recht hebben op (een deel van) de erfenis, kunnen ervoor kiezen om de erfenis te aanvaarden, te verwerpen of beneficiair te aanvaarden. Een notaris kan helpen bij het afwikkelen van de nalatenschap.

Het inschakelen van een notaris voor het afwikkelen van de nalatenschap is in de meeste gevallen niet verplicht. Laat de overleden persoon een koopwoning of een ander registergoed na of is een van de erfgenamen minderjarig, dan is het inschakelen van een notaris wél verplicht. Ook wanneer een verklaring van erfrecht nodig is of wanneer u een kopie wilt ontvangen van het testament, gaat u naar de notaris. Hoewel het niet verplicht is om een notaris te betrekken bij het afwikkelen van de nalatenschap, kan het toch raadzaam zijn om een notaris in te schakelen. We vertellen u graag meer over de rol van de notaris bij het afwikkelen van de nalatenschap.

Wat is de rol van de notaris bij het afwikkelen van de nalatenschap?

Wanneer iemand overlijdt, is het in eerste instantie belangrijk om na te gaan of er een testament is. Alle testamenten zijn ingeschreven in het Centraal Testamentenregister (CTR). In het CTR staat wie het testament op welke datum heeft opgemaakt en welke notaris het testament opmaakte. Nabestaanden kunnen deze gegevens via de website van het Centraal Testamentenregister digitaal en kosteloos opvragen. Natuurlijk kan een notaris dit ook voor u opvragen.

Als er sprake is van een testament, dan kan daarin een executeur zijn aangewezen voor het afwikkelen van de nalatenschap en het regelen van de uitvaart. Is er geen executeur aangewezen, dan moeten de erfgenamen dit onderling regelen. De executeur die in het testament is aangewezen, mag overigens na het overlijden nog beslissen of hij deze rol op zich wil nemen. Een notaris kan uitleg geven over de rol van de executeur. Ook is het mogelijk om de rol van executeur over te dragen aan de notaris, zodat deze de afwikkeling van de nalatenschap voor u regelt.

Is er geen testament, dan gelden de wettelijke bepalingen uit het Burgerlijk Wetboek. De artikelen van Burgerlijk Wetboek 4 regelen wie de erfgenamen zijn als er geen testament is. Ook staan hierin een aantal bijzondere bepalingen. Zo is degene die de erflater heeft omgebracht, ‘onwaardig om uit een nalatenschap voordeel te trekken’.

Aanvaarden of verwerpen van de erfenis

Als een erflater schulden heeft, dan kan het verstandig zijn om de erfenis te verwerpen. U doet dan afstand van alle bezittingen en schulden van de overledene. Het betekent ook dat u niet betrokken wordt bij de afwikkeling van de nalatenschap.

Weet u niet zeker of er schulden zijn, dan is het ook mogelijk om de erfenis beneficiair te aanvaarden. Dit regelt u of de notaris bij de rechtbank. U bent dan niet verantwoordelijk als er schulden blijken te zijn. Het betekent ook dat u nog niets uit de boedel van de overledene mag hebben, totdat alle schulden zijn betaald. Bent u het huis van de overledene al aan het leegruimen voordat de schulden zijn betaald, let er dan op dat u niets uit de boedel mag meenemen of verkopen. Volgens de wet heeft dit namelijk als gevolg dat u de erfenis niet beneficiair, maar zuiver aanvaardt. Door iets mee te nemen, gedraagt u zich immers als erfgenaam. Bij zuivere aanvaarding bent u verantwoordelijk voor zowel de schulden als de bezittingen van de erflater.

Minderjarige kinderen kunnen de erfenis nooit zuiver aanvaarden. Zij dienen een keuze te maken tussen beneficiair aanvaarden of verwerpen.

Hoe gaat het afwikkelen van de nalatenschap in z’n werk?

Bij het afwikkelen van de nalatenschap moeten veel zaken worden geregeld. Pensioenfondsen moeten worden aangeschreven over uitkeringen, abonnementen moeten opgezegd worden, de laatste aangifte inkomstenbelasting van de overledene moet worden gedaan en u moet aangifte voor de erfbelasting doen. Daarnaast moet de nalatenschap verdeeld worden onder de erfgenamen die de erfenis aanvaard hebben.

Nadat alle praktische zaken zijn geregeld, is het belangrijk om in kaart te brengen wat de omvang van de nalatenschap is. Welke bankrekeningen zijn er? Staan er registergoederen op naam van de overledene? Staan er nog facturen open? Zijn er leningen?

Zijn er schulden, dan moeten deze eerst betaald worden, voordat de bezittingen over de erfgenamen verdeeld kunnen worden. U kunt ervoor kiezen om zaken uit de boedel te verkopen, om zo de schulden te voldoen. Vraag bij beneficiaire aanvaarding altijd advies voor het verkopen van spullen, om problemen op een later moment te voorkomen.  

Zijn alle schulden betaald, is de erfbelasting afgedragen aan de Belastingdienst en is er duidelijk wat er aan bezittingen overblijft, dan is het tijd voor het definitief afwikkelen van de nalatenschap en het verdelen van de bezittingen.

Waarom is het belangrijk een notaris te raadplegen bij de afwikkeling van de nalatenschap?

De notaris kan u helpen bij het maken van de keuze om de erfenis zuiver te aanvaarden, beneficiair te aanvaarden of de erfenis te verwerpen. Ook kan de notaris de nalatenschap voor u afwikkelen. Zeker als er meer erfgenamen zijn, kan het afwikkelen van de nalatenschap voor spanningen tussen de erfgenamen zorgen. Aan de hand van het testament of de wet, zorgt de notaris ervoor dat eenieder krijgt waar hij of zij recht op heeft.

Ook kan het zijn dat u veel emoties ervaart bij het afwikkelen van de nalatenschap. In dat geval kan het prettig zijn dat een onpartijdige derde met u meedenkt over de afwikkeling. De notaris heeft bovendien kennis van het erfrecht en het belastingrecht.

Bent u erfgenaam of wilt u in een testament regelen dat de nabestaanden weten waar zij aan toe zijn? Neemt u dan contact op met HJ Notariaat.